Witamina B12 jest witaminą, na którą powinniśmy zwrócić szczególną uwagę. Jej niedobór często się obserwuje u osób po 50 roku życia, u cukrzyków przyjmujących metformax oraz u wegan.

Historia
Witamina B12 jako kobalamina została wyizolowana w 1948 roku z wątroby, a jej struktura została ustalona w 1956 roku Dorothy Crowfort-Hodgkin za co otzrymała nagrodę Nobla.

Czym jest witamina B12?
To grupa związków organiczno-metalicznych zbudowanych z centralnie wbudowanego kobaltu, czterech pierścieni pirolowych, rybozydu 5,6-dimetylobenzymidazylowego oraz grupy cyjanowej, metylowej, adenozylowej lub hydroksylowej. W zależności od posiadania grupy cyjanowej, metylowej, adenozylowej lub hydroksylowej możemy wyróżnić cyjanokobalaminę, metylokobalaminę, adenozylokobalaminę lub hydroksykobalaminę. Przy czym za aktywne formy uważa się metylokobalaminę oraz adenozylokobalaminę.

Wchłanianie i transport witaminy B12 u człowieka

Zanim witamina B12 zostanie wchłonięta musi zajść wiele procesów. W największym skrócie można proces transportu i wchłaniania podzielić na kilka etapów.

Etap 1. Witamina B12 w pokarmie jest połączona z białkiem i w takiej postaci trafia do jamy ustnej.

Etap 2. W jamie ustnej wydzielane jest białko zwane cobalofiliną (ang. haptocorrin).

Etap 3. W żołądku witamina B12 zostaje odłączona od białka, z którym była związana w pokarmie i przyłączona do cobalofiliny. W żołądku przez komórki okładzinowe błony śluzowej wydzielany jest tzw. czynnik wewnętrzny (IF ), małocząsteczkowa glikoproteina.

Etap 4. W jelicie krętym cobalofilina zostaje odłaczona od witaminy B12, a w jej miejsce wskakuje czynnik wewnętrzny (IF). I dopiero wtedy kompleks witamina B12-IF łaczy się z receptorem i przechodzi do enterocytu.

Etap 5. W enterocycie wiązanie B12-IF zostaje rozerwane i witamina B12 trafia do komórek, a jej nadmiar jest magazynowany w wątrobie.

Normy witaminy B12 w Polsce

Dzieci od 1-12 lat powinny spożywać 0,9-1,8 µg/d, natomiast osoby powyżej 13 lat 2,4 µg/dobę, jedynie kobiety w ciąży powinny spożywać 2,6 µg/d, a kobiety w czasie laktacji 2,8µg/d. Nadmiar spożywanej witaminy B12 jest magazynowany głównie w wątrobie. Jego ilość w wątrobie dorosłego człowieka wynosi około 2-3mg witaminy B12.

Rola witaminy B12

1. odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego – bierze aktywny udział w biosyntezie nukleotydów oraz choliny wchodzącej w skład otoczki mielinowej nerwów
2. bierze udział w wytwarzaniu czerwonych krwinek w szpiku
3. bierze udział w syntezie DNA i RNA w erytroblastach oraz neuroprzekaźnika serotoniny
4. zapobiega gromadzeniu się homocysteiny
5. uczestniczy w przemianie kwasu foliowego do biologicznie aktywnego tetrahydrofolianu, który stoi na strazy stabilnosci genów
6. jest odpowiedzialna za wzrastanie
7. jest odpowiedzialna za apetyt u dzieci
8. uczestniczy w metabolizmie białek, tłuszczów i węglowodanów
9. działa uspokajająco
10. zapobiega niedokrwistości
11. wpływa na koncentrację i pamięć
12. wspólnie z kwasem foliowym bierze udział w biosyntezie kwasów nukleinowych
13. jest nośnikiem grup metylowych

U kogo występuje zwiększone zapotrzebowanie na witaminę B12

Na niedobór narażone są głównie dzieci, osoby powyżej 50 roku życia oraz weganie. Zwiększone zapotrzebowanie występuje również u osób cierpiących na choroby jelit, posiadających nieprawidłową florę bakteryjną jelit, nadprodukcję kwasu solnego oraz niedobór czynnika wewnętrznego.

Objawy niedoboru witaminy B12

1. chroniczne zmęczenie
2. osłabienie
3. zaburzenia trawienia
4. brak apetytu
5. nudności
6. drętwienie kończyn
7. drażliwość
8. podwyższona temperatura ciała
9. zaburzenia pamięci
10. częste infekcje
11. zaburzenia miesiączkowania u kobiet
12. wzrost stężenia homocysteiny [1] – zwiększenie ryzyka chiorób sercowo-naczyniowego

Schorzenia wynikające z niedoboru witaminy B12

1. schorzenia neurologiczne
   1. demencja
   2. ataksja
   3. neuropatia
   4. psychoza
   5. atrofia mózgu
2. rozwój anemii złośliwej
   • niedokrwistość Addisona-Biermera
   • niedokrwistość megaloblastyczna

Nadmiar witaminy B12

Wg Instytutu Żywności i Żywienia nie występuje, ponieważ w przypadku jej nadmiernej podaży następuje jej zwiększona absorpcja i wydalanie z organizmu.

Naturalne źródła witaminy B12

Do naturalnych źródeł witaminy B12 należą: mięso i jego produkty, mleko i jego przetwory, jaja, ryby, mleko oraz wątroba. W watrobie witaminy B12 jest najwięcej ze względu na możliwość jej magazynowania przez ssaki właśnie w wątrobie. Witamina B12 nie jest wytwarzana przez rośliny i nie jest obecna w produktach roślinnych.

Witamina B12 jest wytwarzana przez mikroorganizmy i może występować na powierzchni roślin jako ich zanieczyszczenia, jednak opryski oraz mycie roślin powoduje, że nie jesteśmy w stanie z tego skorzystać .